Τεχνολογία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ART)

Ενδομήτρια σπερματέγχυση είναι η τοποθέτηση του σπέρματος ενός ανθρώπου στη μήτρα μιας γυναίκας χρησιμοποιώντας ένα μακρύ στενό σωλήνα παρόμοιο με ένα λεπτό άχυρο, και περιλαμβάνει τα εξής:

Το IUI είναι το πιο αποτελεσματικό για τη θεραπεία της στειρότητας σε:

• Γυναίκες που έχουν ουλές ή ελαττώματα του τράχηλου
• Άνδρες που έχουν χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων
• Άνδρες που έχουν σπέρμα με χαμηλή κινητικότητα
• Άνδρες που δεν μπορούν να αποκτήσουν στύση
• Άνδρες που έχουν παλίνδρομη εκσπερμάτωση, μια κατάσταση κατά την οποία το σπέρμα κατευθύνεται  στην κύστη αντί για το πέος
• Τα ζευγάρια που έχουν δυσκολία στην επαφή

Το IUI μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με φάρμακα που διεγείρουν την ωορρηξία. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εγκυμοσύνης σε ορισμένες περιπτώσεις

Η επιτυχία του IUI εξαρτάται από την αιτία της υπογονιμότητας του ζευγαριού.  Εάν οι σπερματεγχύσεις πραγματοποιούνται κάθε μήνα με νωπό ή κατεψυγμένο σπέρμα, τα ποσοστά επιτυχίας μπορούν να φθάσουν το 20% ανά κύκλο.  Αυτά τα αποτελέσματα εξαρτώνται από τη χρήση των φαρμάκων γονιμότητας,  την ηλικία της γυναίκας και την διάγνωση της στειρότητας, καθώς και από άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την επιτυχία του κύκλου.

Κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα Ωάρια και το Σπέρμα από το ζευγάρι επωάζονται μαζί σε ένα εργαστήριο για να παράγουν ένα έμβρυο.   Ένας γιατρός τοποθετεί τότε το έμβρυο στη μήτρα της γυναίκας, όπου μπορεί να εμφυτευτεί και να οδηγήσει σε επιτυχή κύηση.

Τα βήματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι:

• Διέγερση Ωοθηκών
• Λήψη Ωαρίων
• Γονιμοποίηση Ωαρίου
• Καλιέργεια εμβρύων
• Μεταφορά εμβρύων

Βήμα 1:  Διέγερση, που ονομάζεται επίσης υπερ-ωορρηξία

Σε αυτή τη διαδικασία, γνωστή ως διέγερση των ωοθηκών,  ωοθυλακιορρηξία ή διέγερση ωρίμανσης αυγών, μια γυναίκα παίρνει φάρμακα για να διεγείρει τις ωοθήκες για να κάνει πολλά ώριμα Ωάρια ταυτόχρονα.

Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται με ένεση για 8 έως 14 ημέρες.  Ένας γιατρός παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την εξέλιξη των ωαρίων με τη χρήση διεπιφανειακού υπερηχογραφήματος και εξετάσεων αίματος για να εκτιμηθεί η ανάπτυξη θυλακίων και παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες.   Όταν τα ωάρια ωριμάζουν - όπως καθορίζεται από το μέγεθος των ωοθυλακίων και το επίπεδο των οιστρογόνων - μια ένεση της ορμόνης hCG ξεκινά τη διαδικασία ωορρηξίας. Ένας γιατρός παίρνει (ανάκτηση ωαρίων) τα ωάρια 34 έως 36 ώρες μετά την ένεση hCG.

Βήμα 2:  Λήψη ωαρίων 

Αυτή είναι η διαδικασία που χρησιμοποιείται για την συλλογή των ωαρίων από τις ωοθήκες έτσι ώστε να μπορούν να γονιμοποιηθούν.  Η διαδικασία εκτελείται στο ιατρείο ως διαδικασία εξωτερικών ασθενών.  Ένα ήπιο καταπραϋντικό και παυσίπονο χρησιμοποιείται συχνά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και κανονικά διαρκεί περίπου 30 λεπτά.  

Τα βήματα για την ανάκτηση αυγών είναι τα εξής:

• Ένας καθετήρας υπερήχων εισάγεται στον κόλπο για να απεικονίσει τις ωοθήκες και τα ωοθυλάκια, τα οποία περιέχουν τα αυγά.
• Μια βελόνα εισάγεται μέσω του τοιχώματος του κόλπου στις ωοθήκες. Γενικά, ο υπέρηχος χρησιμοποιείται για να καθοδηγήσει την τοποθέτηση της βελόνας.
• Η αναρρόφηση χρησιμοποιείται για να τραβήξει τα αυγά από τις ωοθήκες στη βελόνα.

Βήμα 3:  γονιμοποίηση ωαρίου

Ένας άνδρας παρέχει ένα δείγμα σπέρματος. Εάν το σπέρμα είναι υγιές, γίνεται φυγοκέντρηση για να τα συγκεντρωθεί και να μειωθεί ο όγκος, τοποθετείται σε ένα πιάτο με το ωάριο και αφήνονται μαζί όλη τη νύκτα σε θερμοκοιτίδα.  

Η γονιμοποίηση συνήθως συμβαίνει μόνη της. Ωστόσο, μερικές φορές το σπέρμα δεν είναι σε θέση να γονιμοποιήσει το αυγό μόνο του.  Όταν συμβαίνει αυτό, ένα σπέρμα εγχέεται σε ένα αυγό χρησιμοποιώντας μια βελόνα.  Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ενδοκυτταροπλασμική ένεση σπέρματος (ICSI) με ένεση.  Περίπου το 60% της εξωσωματικής γονιμοποίησης  πραγματοποιείται με την διαδικασία ICSI.   Το ποσοστό εγκυμοσύνης είναι περίπου το ίδιο για την εξωσωματική γονιμοποίηση χρησιμοποιώντας φυσική γονιμοποίηση ή την μέθοδο ICSI.

Εάν το σπέρμα δεν μπορεί να γονιμοποιήσει το ωάριο χωρίς βοήθεια, τα ζευγάρια πρέπει να κάνουν τις γενετικές εξετάσεις.  Αυτός ο έλεγχος μπορεί να καθορίσει αν το σπέρμα έχει προβλήματα χρωμοσώματος που μπορεί να προκαλέσουν αναπτυξιακά προβλήματα στα προκύπτοντα έμβρυα.    Τα έμβρυα που αναπτύσσονται από την εξωσωματική γονιμοποίηση τοποθετούνται στη μήτρα 1 έως 6 ημέρες μετά την ανάκτηση.

Βήμα 4:  καλλιέργεια των εμβρύων

• Όταν το γονιμοποιημένο ωάριο διαιρείται, σχηματίζεται ένα έμβρυο.  Το προσωπικό του εργαστηρίου θα ελέγχει τακτικά το έμβρυο για να βεβαιωθούν ότι αυξάνεται σωστά.  Μέσα σε περίπου 5 ημέρες, ένα φυσιολογικό έμβρυο έχει αρκετά κύτταρα που διαιρούνται ενεργά.
•  
• Τα ζευγάρια που έχουν υψηλό κίνδυνο να περάσουν  γενετική (κληρονομική) διαταραχή σε ένα παιδί μπορεί να εξετάσουν την δυνατότητα να λάβουν μία  προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD).  Η διαδικασία γίνεται περίπου 3 έως 4 ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Οι επιστήμονες αφαιρούν ένα μόνο κύτταρο από κάθε έμβρυο και εξετάζουν το υλικό για συγκεκριμένες γενετικές διαταραχές.
•  
• Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, PGD μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να αποφασίσουν ποια έμβρυα θα επιλεγούν για εμφύτευση.  Αυτό μειώνει την πιθανότητα μεταβίβασης κάποιας διαταραχής στο παιδί.   Η τεχνική είναι αμφιλεγόμενη και δεν προσφέρεται σε όλα τα κέντρα.

Βήμα 5:  Η εμβρυομεταφορά

Αυτή η διαδικασία εκτελείται στο ιατρείο. Η διαδικασία είναι συνήθως ανώδυνη, αλλά μερικές γυναίκες μπορεί να αισθάνονται κράμπες.
Ο γιατρός εισάγει ένα μακρύ, λεπτό σωλήνα δια μέσω του κόλπου μέσα στη μήτρα, και εγχέει το έμβρυο στη μήτρα.  Το έμβρυο πρέπει να εμφυτευτεί στην επένδυση της μήτρας σε 6 έως 10 ημέρες μετά την ανάκτηση.
Μερικές φορές τα έμβρυα καταψύχονται και αποψύχονται αργότερα για εμβρυομεταφορά.  Αυτό γίνεται συχνά όταν τα νωπά έμβρυα αποτυγχάνουν να εμφυτεύονται ή όταν μια γυναίκα θέλει να διατηρήσει τα αυγά της για να μείνει έγκυος χρόνια αργότερα. Οι γυναίκες είτε έχουν εμφυτευτεί με τον κύκλο της ωορρηξίας τους είτε λαμβάνουν φάρμακα οιστρογόνου και προγεστερόνης για να προετοιμάσουν τις επενδύσεις της μήτρας για εμφύτευση.

Όταν τα ζευγάρια δεν πετύχουν εγκυμοσύνη με τις θεραπείες υπογονιμότητας ή τις παραδοσιακές μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART), μπορούν να επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν μια μέθοδο ART με τη βοήθεια τρίτου ατόμου για να δημιουργήσουν εγκυμοσύνη. 

Η βοήθεια από τρίτα άτομα μπορεί να αποτελείται από:

• Δωρεά σπέρματος
• Δωρεά ωαρίων
• Υποκατάστατο φορέα κύησης (παρένθετη μητέρα)
• Δωρεά εμβρύων

Δωρεά σπέρματος

Τα ζευγάρια μπορούν να επιλέξουν δωρεές σπέρματος αν ο άνδρας δεν παράγει σπέρμα, παράγει πολύ χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων ή έχει γενετική νόσο. Το δωρηθέν σπέρμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί με την μέθοδο της ενδομήτριας σπερματέγχυσης (IUI) ή με την μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF).

Δωρεά ωαρίων

Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι μια επιλογή όταν μια γυναίκα δεν παράγει υγιή αυγά που μπορούν να γονιμοποιηθούν.   Μία δότρια ωαρίου υφίσταται τα στάδια της υπερ- ωορρηξίας και ανάκτησης των ωαρίων της εξωσωματικής γονιμοποίησης.  Το δωρεμένο ωάριο μπορεί στη συνέχεια να γονιμοποιηθεί με σπέρμα από τον σύντροφο της γυναίκας.   Το προκύπτον έμβρυο τοποθετείται στη μήτρα της γυναίκας, το οποίο είναι δεκτικό για εμφύτευση μέσω ορμονικών θεραπειών.

Η δωρεά ωαρίων μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για γυναίκες που:

• Έχουν πρωτογενή ανεπάρκεια ωοθηκών
• Είχαν χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία
• Είχαν χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών
• Γεννήθηκαν χωρίς ωοθήκες
• Είναι φορείς γνωστών γενετικών ασθενειών
• Είναι άγονες λόγω κακής ποιότητας ωαρίων
• Είναι σε εμμηνόπαυση

Παρένθετες μητέρες και φορείς κύησης

Εάν μια γυναίκα δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει την εγκυμοσύνη, αυτή και ο σύντροφός της μπορούν να επιλέξουν μία παρένθετη μητέρα, ή άλλο φορέα κύησης.

Μία παρένθετη μητέρα είναι μια γυναίκα που έχει γονιμοποιηθεί με σπέρμα από τον άντρα του ζευγαριού.  Το παιδί που προκύπτει θα είναι βιολογικά συνδεδεμένο με την παρένθετη μητέρα  και με τον άντρα.   Η υποκατάσταση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν η γυναίκα του ζευγαριού δεν παράγει υγιή αυγά που μπορούν να γονιμοποιηθούν.

Μία φορέας κύησης εμφυτεύεται με ένα έμβρυο που δεν είναι βιολογικά σχετικό με αυτήν. Αυτή η εναλλακτική λύση μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν μια γυναίκα παράγει υγιή αυγά αλλά δεν μπορεί να ολοκληρώσει την εγκυμοσύνη.  Εάν χρειαστεί, η δωρεά ωαρίων ή σπέρματος μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση.

Δωρεά εμβρύων

Η δωρεά εμβρύων, που μερικές φορές αποκαλείται υιοθεσία εμβρύου, επιτρέπει στη μητέρα-αποδέκτη να βιώσει την εγκυμοσύνη και να γεννήσει το υιοθετημένο παιδί της.  Τα ζευγάρια που έχουν υποβληθεί σε εξωσωματική γονιμοποίηση και έχουν ολοκληρώσει τις οικογένειές τους επιλέγουν μερικές φορές να δωρίσουν τα εναπομείναντα έμβρυά τους.  Μια υπηρεσία δωρεάς εμβρύων, αποθηκεύει αυτά τα κατεψυγμένα έμβρυα και μεσολαβεί στην υιοθεσία με τη γυναίκα ή το ζευγάρι που το λαμβάνει.   Η επικοινωνία μεταξύ του δωρητή και του υιοθετημένου ζευγαριού μπορεί να κυμαίνεται από ανώνυμη έως πλήρως ανοικτή σχέση.

Οι λόγοι για τους οποίους μια γυναίκα μπορεί να επιλέξει την υιοθέτηση εμβρύου είναι οι εξής:

• Αυτή ή ο σύντροφός της είναι άγονος και αναζητούν εναλλακτικές λύσεις σε άλλες μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ART).
• Η εξωσωματική γονιμοποίηση απέτυχε επανειλημμένα.
• Αυτή ή ο σύντροφός της ανησυχούν ή διατρέχουν υψηλό κίνδυνο μετάδοσης γενετικών διαταραχών.

Το έμβρυο που δωρίζεται μεταφέρεται στην μήτρα της λήπτριας.  Σύμφωνα με έρευνες (CDC), το 50% των μεταφορών με δωρεά κατεψυγμένων εμβρύων έχει ως αποτέλεσμα την εγκυμοσύνη και το 40% έχει ως αποτέλεσμα τη γέννα.

Courtesy: Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development.