Τεχνητές γλυκαντικές ύλες: Η επιστήμη στην διατροφή μας

του Πάρη Παπαχρήστου& του Κωνσταντίνου Κούτσικα

Οι γλυκαντικές ουσίες αποτελούν σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής του ανθρώπου. Πολλά προϊόντα που καταναλώνονται περιέχουν γλυκαντικές ουσίες. Μάλιστα, η κατανάλωση τους προτιμάται σε σύγκριση με τα αντίστοιχα προϊόντα που περιέχουν ζάχαρη. 

Λόγω των αυξημένων δεικτών παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων, η βιομηχανία έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην παρασκευή τροφίμων με τεχνητές γλυκαντικές ύλες συνδυάζοντας ασφάλεια, γεύση και χαμηλή θερμιδική πρόσληψη.

Αξιολόγηση ασφάλειας τεχνητών γλυκαντικών υλών

Οι τεχνητές γλυκαντικές ύλες αξιολογούνται για την ασφάλεια τους από επίσημους ελεγκτικούς φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) – ο αντίστοιχος ΕΦΕΤ της Ευρώπης, ο Αμερικάνικος Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), κ.α.

Για όλα τα πρόσθετα τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνητών γλυκαντικών υλών, ο FDA προσδιορίζει την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI), που ορίζεται ως η ποσότητα του τροφικού πρόσθετου που μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια σε καθημερινή βάση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής χωρίς να εγκυμονεί κινδύνους. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι φορείς αυτοί επαναξιολογούν την ασφάλεια όλων των γλυκαντικών υλών ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Σημαντικότερες τεχνητές γλυκαντικές ύλες

• σακχαρίνη
• ασπαρτάμη
• ακεσουλφάμη Κ
• κυκλαμικό οξύ
• σουκραλόζη 

Ασπαρτάμη

Η ασπαρτάμη είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη υποκατάστατη γλυκαντική ουσία σε πλήθος προϊόντων, από τσίχλες, αναψυκτικά διαίτης και παγωτά μέχρι γιαούρτια και μασώμενες βιταμίνες. Αποδίδει 4 kcal ανά γραμμάριο, όσο δηλαδή και η ζάχαρη, αλλά είναι 200 φορές πιο γλυκιά από αυτή, οπότε χρησιμοποιείται σε πολύ μικρότερη ποσότητα, χαρίζοντας την ίδια γλυκύτητα με μηδαμινές θερμίδες.

Απώλεια και συντήρηση του σωματικού βάρους

Η ασπαρτάμη μπορεί να συμβάλλει στην απώλεια αλλά και τη συντήρηση του σωματικού βάρους. Μια πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrition Bulletin από τον Hunty και τους συνεργάτες του, αξιολόγησε τα αποτελέσματα 16 μελετών και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση τροφίμων και ποτών που περιέχουν μη θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες (ασπαρτάμη) αντί για ζάχαρη, μπορεί να οδηγήσει σε μια μακροχρόνια μείωση της ενεργειακής πρόσληψης και κατ’ επέκταση του σωματικού βάρους, κατά μέσο όρο κατά 0,2 kg την εβδομάδα ή 10 kg το χρόνο.

Η ασφάλεια της ασπαρτάμης έχει πιστοποιηθεί από τουλάχιστον 200 διαφορετικές έρευνες. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) εξέτασε διεξοδικά δύο μελέτες του Ινστιτούτου Ραμαζίνι της Ιταλίας, οι οποίες υποστήριξαν ότι η ασπαρτάμη προκαλεί καρκίνο σε ποντίκια.

Λαμβάνοντας υπόψη της το σχεδιασμό και τα αποτελέσματα των μελετών, καθώς και άλλες παλαιότερες και πρόσφατες έρευνες, έκρινε τα αποτελέσματα ως απολύτως αναξιόπιστα και ανακοίνωσε, το Μάιο του 2006, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να αλλάξουν οι οδηγίες που αφορούν στη χρήση της. Αντίστοιχα, και ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) συμπέρανε ότι οι συγκεκριμένες έρευνες του Ινστιτούτου Ραμαζίνι είναι αναξιόπιστες και επαναδιαβεβαίωσε την ασφάλεια της χρήσης ασπαρτάμης, σε έκθεσή του το 2007.

Πληροφόρηση από επίσημους φορείς

Επίσημη πληροφόρηση πρέπει πάντα να λαμβάνουμε από τους επίσημους ελεγκτικούς φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) – ο αντίστοιχος ΕΦΕΤ της Ευρώπης, ο Αμερικάνικος Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), κ.α.

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι φορείς αυτοί επαναξιολογούν την ασφάλεια όλων των τεχνητών γλυκαντικών υλών ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Έτσι, για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) έχει προγραμματίσει την επαναξιολόγηση της ασπαρτάμης το 2009, στα πλαίσια της συνήθους πρακτικής της για την ασφάλεια των καταναλωτών.

Info: