Ουρολιθίαση είναι η ύπαρξη λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος (πυελοκαλυκικό σύστημα του νεφρού, ουρητήρας, ουροδόχος κύστη, ουρήθρα). 

Αποτελεί την τρίτη σε συχνότητα πάθηση του ουροποιητικού μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Εμφανίζεται σε άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, σε κάθε φυλή και χώρα και είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους.

 

Στατιστικά στοιχεία της Ουρολιθίασης

• Η εμφάνιση της λιθίασης εξαρτάται από γεωγραφικούς, κλιματικούς, διαιτητικούς και  γενετικούς παράγοντες.
• Το 12-13% του πληθυσμού θα ταλαιπωρηθεί τουλάχιστον1 φορά στην διάρκεια της ζωής του
• Άνδρες - Γυναίκες  2,5 : 1
• Μεγαλύτερη η πιθανότητα λιθίασης σε ηλικίες μεταξύ 30 και 50 ετών
• Οι λίθοι κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την αιτία και τη σύστασή τους

 

Συμπτώματα

Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο κολικός, ο οποίος είναι ένας έντονος πόνος στην περιοχή του νεφρού, που μπορεί να αντανακλά στο πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα και στα έξω γεννητικά όργανα.  Ο πόνος συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά, χαρακτηρίζεται από υφέσεις και εξάρσεις και δεν ανακουφίζεται με την αλλαγή θέσης του ασθενούς.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανισθούν είναι :

•   Ναυτία, έμετος
•   Αιματουρία
•   Συχνουρία – δυσουρία
•   Πυρετό με ρίγος, αν συνυπάρχει ουρολοίμωξη

Αρκετοί ασθενείς δεν έχουν κανένα απολύτως σύμπτωμα και ο λίθος βρίσκεται σε τυχαίο απεικονιστικό έλεγχο (υπερηχογράφημα, αξονική τομογραφία).

 

Διάγνωση της Ουρολιθίασης

Η βασική αξιολόγηση συμπεριλαμβάνει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και κλινική εξέταση και συμπληρώνεται από απεικονιστικό και εργαστηριακό έλεγχο.

Οι συνήθεις απεικονιστικές εξετάσεις για τη διάγνωση της ουρολιθίασης είναι :

Υπερηχογράφημα νεφρών – κύστεως

Αποτελεί την πρωταρχική διαγνωστική εξέταση, γιατί είναι εύκολη, ασφαλής (χωρίς έκθεση σε ακτινοβολία) και με χαμηλό κόστος. Παρέχει πληροφορίες για την παθολογία του νεφρού (πιθανή απόφραξη) και μπορεί να αναγνωρίσει την παρουσία λίθων. Δεν απεικονίζει όμως τους μικρούς λίθους του νεφρού και τους λίθους του ουρητήρα.

Αξονική τομογραφία

Αποτελεί την πιο αξιόπιστη μέθοδο απεικόνισης (gold standard), και υπερτερεί έναντι όλων των άλλων. Με την αξονική τομογραφία  μπορούμε να απεικονίσουμε το 100% των λίθων. Αναδεικνύονται  το ακριβές μέγεθος, η ακριβής θέση στο ουροποιητικό σύστημα, η πυκνότητα και η εσωτερική αρχιτεκτονική  του λίθου, η απόσταση από το δέρμα και οι ανατομικές σχέσεις με τα γειτονικά όργανα. Παρατηρήσεις ιδιαίτερης  σημασίας για την επιλογή της σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης.

Ακτινογραφία  Ν.Ο.Κ. (νεφρών-ουρητήρων- κύστεως)

Η απλή ακτινογραφία ΝΟΚ είναι μια απλή και γρήγορη μέθοδος απεικόνισης. Παρουσιάζει όμως το μειονέκτημα ότι ένα ποσοστό 20-30% των λίθων δεν απεικονίζονται καθόλου, καθώς και ότι η ποιότητα απεικόνισης επηρεάζεται από το εντερικό περιεχόμενο.

Ενδοφλέβια πυελογραφία

Αποτελεί παλιότερη μέθοδο απεικόνισης του ουροποιητικού και δε χρησιμοποιείται συχνά.

Εξετάσεις αίματος και ούρων

•  Γενική αίματος, CRP
•  Βιοχημικός έλεγχος (κρεατινίνη, ουρικό οξύ, ασβέστιο, νάτριο, κάλιο)
•  Γενική ανάλυση ούρων, καλλιέργεια ούρων

 

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση θέτουν την υποψία λιθίασης στον ουρολόγο και οι διαγνωστικές εξετάσεις έχουν ως στόχο την επιβεβαίωση της διάγνωσης, τον έλεγχο της λειτουργικότητας του ουροποιητικού συστήματος και τον σχεδιασμό της καταλληλότερης θεραπείας για τον ασθενή.

 

Θεραπεία της Ουρολιθίασης

Μέχρι πριν από 30-35 χρόνια η αντιμετώπιση της λιθίασης παρέμενε δύσκολη, ιδιαίτερα τραυματική, επικίνδυνη και συχνά με σοβαρές επιπλοκές. Σήμερα χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με 3 ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους :     

           >  Εξωσωματική λιθοτριψία

>  Ουρητηρο-Νεφρολιθοτριψία άκαμπτη ή εύκαμπτη

>  Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία)

Η μέθοδος που επιλέγεται για κάθε περίπτωση είναι ανάλογη με τη θέση του λίθου, το μέγεθός του και το βαθμό του προβλήματος που δημιουργεί στο ουροποιητικό σύστημα ή σε ολόκληρο τον οργανισμό (λοίμωξη, πόνος, απόφραξη, νεφρική ανεπάρκεια κ.α.).

Εξωσωματική λιθοτριψία

Η εξωσωματική λιθοτριψία (ESWL, extracorporeal shock wave lithotripsy) εμφανίστηκε το 1980 και έφερε αληθινή επανάσταση στην αντιμετώπιση της λιθίασης. Πραγματοποιείται μέσω μηχανήματος παραγωγής κρουστικών κυμάτων (σύντομοι παλμοί από ηχητικά κύματα υψηλής ενέργειας) που διαβιβάζονται στο λίθο δια μέσου του δέρματος. Ο λίθος απορροφά την ενέργεια του κρουστικού κύματος και αυτό τον σπάει σε μικρότερα κομμάτια. Τα λιθιασικά συγκρίματα στη συνέχεια αποβάλλονται με τα ούρα.

Με την μέθοδο αυτή αντιμετωπίζονται οι περισσότερες πέτρες του νεφρού και του ουρητήρα. Η επιτυχία της όμως εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως τα χαρακτηριστικά του λίθου και η φυσική κατάσταση του ασθενούς.

Ουρητηρο-Νεφρολιθοτριψία

Αποτελεί  μια ενδοουρολογική επέμβαση για την αντιμετώπιση λίθων του νεφρού ή του ουρητήρα. Πραγματοποιείται συχνά, με υψηλά ποσοστά επιτυχίας και χαμηλό κίνδυνο επιπλοκών.

Διεκπεραιώνεται με τη χρήση ενός λεπτού χειρουργικού εργαλείου, του ουρητηροσκοπίου, το οποίο προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα ή στο νεφρό. Μέσα από το όργανο αυτό εισάγονται ειδικά εργαλεία που θρυμματίζουν το λίθο (λιθοτρίπτες), αλλά και ειδικές λαβίδες που τον συλλαμβάνουν και τον αφαιρούν.

Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
Ποσοστό επιπλοκών: 1%
Προβλεπόμενος χρόνος νοσηλείας: 5-24 ώρες

Διαδερμική Νεφρολιθοτριψία

Αποτελεί  μια ενδοουρολογική  επέμβαση για την αντιμετώπιση μεγάλων λίθων των νεφρών (λίθοι μεγαλύτεροι από 2.5 cm., κοραλλιογενείς λίθοι και σκληροί λίθοι που είναι ανθεκτικοί στην εξωσωματική λιθοτριψία).
Με τη χρήση ειδικών διαστολέων  δημιουργείται ένα λεπτό τούνελ από το δέρμα της οσφυϊκής χώρας έως το εσωτερικό του νεφρού, διαμέσου του οποίου αφαιρούνται οι λίθοι, αφού πρώτα θρυμματιστούν με  laser ή άλλες πηγές ενέργειας.

Ποσοστό επιτυχίας: 95% - 98%
Ποσοστό επιπλοκών: 1%
Προβλεπόμενος χρόνος νοσηλείας: 48-72 ώρες

 

Η αντιμετώπιση της λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος αντιπροσωπεύει ένα ταχέως εξελισσόμενο και συναρπαστικό πεδίο της ουρολογίας, που απαιτεί τη σωστή γνώση και το χειρισμό των νέων εξειδικευμένων τεχνολογιών.

 

 

 

«...και να μην χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους, αλλά να αφήσω αυτή την πράξη στους ειδικούς...»

Από τον όρκο του Ιπποκράτη

 

 

Info:

Ευχαριστούμε τον Χειρουργό  Ουρολόγο – Ανδρολόγο κ.  Ιωάννη Μπουζαλά   Διευθυντή του Ουρολογικού Τμήματος Βιοκλινικής Αθηνών.