ΓΕΝΙΚΑ για την ωχρά κηλίδα

Το μάτι είναι σαν τη φωτογραφική μηχανή.

 Έχει φακό και ένα άνοιγμα εμπρός, όπως το διάφραγμα, που λέγεται κόρη και βοηθούν στην εστίαση των αντικειμένων στον αμφιβληστροειδή.  Ο αμφιβληστροειδής είναι μια λεπτή μεμβράνη που είναι ευαίσθητη στο φως, όπως το φιλμ στη φωτογραφική μηχανή, και βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. Η ωχρά κηλίδα βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδή, εκεί όπου εστιάζει το φως.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η περιοχή αυτή είναι υπεύθυνη γι’ αυτά που βλέπουμε ακριβώς μπροστά μας, για δραστηριότητες όπως γράψιμο, διάβασμα, οδήγηση, αναγνώριση προσώπων και για την αντίληψη των χρωμάτων. Αυτή η λεπτομερής όραση ονομάζεται κεντρική όραση.

Τα κύτταρα της ωχράς κηλίδας με την ηλικία αλλοιώνονται, παύουν να λειτουργούν φυσιολογικά και οδηγούν σε αυτό που λέμε ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Η νόσος σχετίζεται με την ηλικία και εμφανίζεται στο 6% - 10% των ατόμων μεταξύ 65 και 75 ετών και στο 19% - 30% σε άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών.  Μπορεί όμως να εμφανιστεί και σε άτομα μικρότερης ηλικίας, ειδικά όταν συνυπάρχει υψηλή μυωπία. Παιδιά και νέα άτομα μπορούν να εμφανίσουν εκφύλιση της ωχράς η οποία είναι κληρονομική και λέγεται “δυστροφία ωχράς”. Πολλές φορές πάσχουν πολλά μέλη μιας οικογένειας και αν συμβαίνει αυτό στην οικογένειά σας τότε θα πρέπει να ελέγχετε τα μάτια σας τακτικά από οφθαλμίατρο. Η ακριβής αιτιολογία παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη, ενώ υπολογίζεται ότι πάσχουν παγκοσμίως 25 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 50 ετών.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ από την εκφύλιση της Ωχράς

Οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην ωχρά κηλίδα οδηγούν σε απώλεια της κεντρικής όρασης, αλλά όχι και της περιφερικής.  Δεν είναι επώδυνη και πρακτικά δεν οδηγεί ποτέ σε τύφλωση γιατί επηρεάζει μόνο την κεντρική όραση. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι ασθενείς με εκφύλιση ωχράς έχουν αρκετή όραση για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους και να κινούνται στο χώρο με σχετική άνεση. Νομικά όμως θεωρείται και είναι η πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης στον δυτικό κόσμο.

Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με αγγειακά νοσήματα (σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση), παχυσαρκία, συγγενείς πρώτου βαθμού με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, κακές διατροφικές συνήθειες, μεγάλη ηλικία, οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης, υπερχοληστερολαιμίας, καρδιαγγειακών παθήσεων, υπερβολική έκθεση στη ηλιακή ακτινοβολία και καπνιστές.

Στα πρώιμα στάδια της νόσου η κεντρική όραση μπορεί να είναι θολή ή παραμορφωμένη και τα αντικείμενα έχουν περίεργο σχήμα και μέγεθος.  Κάποιες λέξεις σε μια σελίδα να είναι θολές, μια σκοτεινή ή άδεια περιοχή να εμφανίζεται στην κεντρική σας όραση και οι ευθείες γραμμές να εμφανίζονται παραμορφωμένες. Αυτό μπορεί να συμβεί γρήγορα ή σταδιακά μέσα σε μήνες. Μπορεί να είστε ευαίσθητοι στο φως ή να βλέπετε φώτα που δεν υπάρχουν και αυτό να προκαλεί κάποια ενόχληση αλλά όχι πόνο. Στα προχωρημένα στάδια της νόσου θα έχετε συχνά μια σκοτεινή περιοχή στο κέντρο της όρασής σας. Αυτό κάνει πολύ δύσκολες δραστηριότητες όπως διάβασμα, γράψιμο και την αναγνώριση μικρών αντικειμένων και προσώπων.

 

ΤΥΠΟΙ εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

 

1.   ΞΗΡΟΥ ΤΥΠΟΥ εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Είναι η πιο συχνή μορφή και παρατηρείται στο 85-90% των ανθρώπων με προχωρημένη εκφύλιση της ωχράς. Συνήθως δεν προκαλεί μεγάλη μείωση της όρασης ή η μείωση στην όραση εμφανίζεται αργά στη ζωή του ασθενούς και προκαλείται από καταστροφή ή λέπτυνση των ιστών της ωχράς.   Κιτρινωπές εναποθέσεις κάτω από τον αμφιβληστροειδή που ονομάζονται (drusen) είναι συνήθως τα πρώτα σημάδια.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Καθώς οι εναποθέσεις αυτές αυξάνονται και μεγεθύνονται προκαλούν το θάνατο των οπτικών κυττάρων και δημιουργούν ατροφικές περιοχές με αποτέλεσμα την σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης.

 

2.  ΥΓΡΟΥ ΤΥΠΟΥ εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

Αυτή η μορφή εκφύλισης προκαλεί γρήγορη και μεγάλη μείωση οπτικής οξύτητας και παρατηρείται μόνο στο 10-15% των ανθρώπων με προχωρημένη εκφύλιση της ωχράς. Σε αυτή τη μορφή, για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους, αναπτύσσονται ανώμαλα αγγεία στον χοριοειδή (ένας χιτώνας ακριβώς κάτω από τον αμφιβληστροειδή) που περνούν κάτω από τον αμφιβληστροειδή και τον ανασηκώνουν.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Τα νεόπλαστα αυτά αγγεία  (χοριοειδική νεοαγγείωση) είναι ευπαθή, διαρρέουν υγρό στους γύρω ιστούς, αιμορραγούν, καταστρέφονται εύκολα και προκαλούν ουλώδη ιστό στην περιοχή της ωχράς. Ο ασθενής στην αρχή αντιλαμβάνεται παραμόρφωση των αντικειμένων που παρατηρεί ή κεντρικό έλλειμμα στην όρασή του. Όσο νωρίτερα ανακαλυφθεί η νεοαγγείωση, τόσο πιθανότερη είναι η διάσωση μεγαλύτερου ποσοστού της κεντρικής όρασης.

 

Διάγνωση και εξετάσεις της ωχράς κηλίδας

Εάν νομίζετε ότι έχετε συμπτώματα της νόσου ή έχετε ήδη τη νόσο στο ένα μάτι και φοβάστε ότι παρουσιάζεται και στο άλλο τότε πρέπει να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο αμέσως.   Πρώτα θα μετρηθεί η όραση και στα 2 μάτια.   Μετά θα μπουν σταγόνες στα μάτια σας για να μεγαλώσει η κόρη και να μπορούν να εξετασθούν με έναν ειδικό φακό.

Συνήθως ο οφθαλμίατρός θα σας ζητήσει να κάνετε μια φλουοροαγγειογραφία για να δει τι ακριβώς συμβαίνει στην ωχρά σας και να αποφασίσει ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για σας.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Στην εξέταση αυτή θα σας γίνει στο χέρι μια ένεση με μια χρωστική η οποία θα πάει στα μάτια. Μετά ο γιατρός θα πάρει μια σειρά από γρήγορες φωτογραφίες των ματιών σας μέσα σε λίγα λεπτά. Θα χρειαστεί να γίνει επίσης μια εξέταση με μια απεικονιστική και διαγνωστική μέθοδο του ματιού που λέγεται Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT).

 

 

 

 

 

 

 

 

Στο μηχάνημα αυτό μια δέσμη ειδικού φωτός laser σαρώνει τον αμφιβληστροειδή πολλές φορές και με πολύ μεγάλη ταχύτητα απεικονίζοντας σχεδόν αμέσως την ανατομική κατάστασή του. Το μηχάνημα παράγει έγχρωμες ή ασπρόμαυρες εικόνες του αμφιβληστροειδή οι οποίες μας βοηθούν στην εκτίμηση του τύπου και της σοβαρότητας της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.

 

Πρόληψη και προφυλάξεις

Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η διατροφή θα πρέπει να είναι πλούσια σε ψάρια, φρούτα, λαχανικά και ξηρούς καρπούς.   Η σωματική άσκηση μπορεί να ελαττώσει κατά 25% τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.  Επιβάλλεται αποχή από το κάπνισμα. Οι ασθενείς θα πρέπει να ελέγχουν μόνοι τους τα μάτια τους με τον πίνακα Amsler,  που θα προμηθευτούν από τον οφθαλμίατρό τους, σε τακτά χρονικά διαστήματα.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Συνιστάται η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και η χρήση γυαλιών ηλίου με φίλτρο για υπεριώδη ακτινοβολία. Η λήψη αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων διατροφής και ψευδάργυρου μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης σε ορισμένους ασθενείς σύμφωνα με μεγάλες διεθνείς έρευνες.

 

ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

 

1.  Laser

Η υγρού τύπου εκφύλιση ωχράς, αν διαγνωσθεί νωρίς, μπορεί να αντιμετωπισθεί με laser. Αυτό γίνεται στα εξωτερικά ιατρεία και δεν είναι επώδυνο.   Ο αρθενής κάθεται στην σχισμοειδή λυχνία και ένας ειδικός φακός επαφής τοποθετείται στο μάτι για να εστιάσει το laser στον αμφιβληστροειδή. Η θεραπεία δε διαρκεί πολύ και ο ασθενής απλά βλέπει πολλές δυνατές λάμψεις.   Δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις η περιοχή της βλάβης είναι στο κέντρο της ωχράς και το συμβατικό laser δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί η ουλή που δημιουργεί χειροτερεύει την κεντρική όραση.

2.  Φωτοδυναμική θεραπεία

Σε αυτή γίνεται στο χέρι μια ένεση με ένα φωτοευαίσθητο φάρμακο που πηγαίνει στα μάτια. Μετά από λίγη ώρα ένας ειδικός φακός επαφής τοποθετείται στο μάτι για να εστιάσει το laser στον αμφιβληστροειδή και ένα ειδικό laser εφαρμόζεται στο μάτι το οποίο ενεργοποιεί το φάρμακο και σταματά τη διαρροή των αγγείων προκαλώντας θρόμβωση των ανώμαλων αγγείων χωρίς την καταστροφή των γειτονικών υγιών ιστών.  Συχνά αυτή η θεραπεία πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε 3 μήνες έως ότου σταματήσει η διαρροή των αγγείων οριστικά.  Η θεραπεία με laser δε γίνεται για να βελτιώσει την όραση αλλά για να την εμποδίσει να γίνει χειρότερη.

3.  Ενδοβόλβιες ενέσεις

Τα τελευταία χρόνια η θεραπεία εκλογής για την υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι οι ενδοβόλβιες ενέσεις αντιαγγειογενετικών φαρμάκων. Οι ουσίες αυτές, οι οποίες αναστέλλουν τα ανώμαλα αγγεία μέσα στο μάτι, είναι σε θέση να οδηγήσουν στην απορρόφηση του αμφιβληστροειδικού οιδήματος, την ελάττωση της φλεγμονής και να σταματήσουν την εξέλιξη της πάθησης αλλά και να βελτιώσουν την όραση. Η ένεση των ουσιών αυτών γίνεται στο χειρουργείο υπό άσηπτες συνθήκες και η χρήση τους συχνά πρέπει να επαναλαμβάνεται σε χρονικά διαστήματα 1 με 2 μηνών. Κάθε μήνα το μάτι πρέπει να ελέγχεται με OCT και αν υπάρχει ακόμα διαρροή τότε η ένεση θα πρέπει να επαναλαμβάνεται. Μπορεί να χρειαστούν πολλές ενέσεις μέχρι να τεθεί η πάθηση υπό έλεγχο.

4.  Χειρουργική θεραπεία

Μια άλλη θεραπευτική προσέγγιση για τις νεοαγγειακές μεμβράνες στο κέντρο της ωχράς είναι η χειρουργική τους αφαίρεση, όπως και η μετατόπιση της ωχράς σε μία άλλη περιοχή όπου υπάρχει υγιής ιστός.  Δυστυχώς, με τη χειρουργική αφαίρεση η πιθανότητα βελτίωσης της όρασης είναι περίπου  5-10% και αυτή μόνο σε νέα άτομα. Τα αποτελέσματα της μετατόπισης της ωχράς είναι καλύτερα, αλλά οι πιθανές μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι αρκετά σοβαρές.

 

 

Συμπεράσματα

Δέν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία για την ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς.  

Υπάρχουν πολλών ειδών βοηθήματα χαμηλής όρασης τα οποία μπορείτε να προμηθευτείτε (ειδικά γυαλιά, μεγεθυντικοί φακοί, κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης, ηλεκτρονικοί υπολογιστές που μεγεθύνουν τα αντικείμενα ή μεγαλώνουν το οπτικό πεδίο του ασθενούς).   

Τέλος, υπάρχουν σε εξέλιξη παγκοσμίως πολλά ερευνητικά προγράμματα που έχουν στόχο τα αίτια και τη θεραπεία μιας νόσου που αποτελεί τη συχνότερη αιτία τύφλωσης της σύγχρονης εποχής.  

 

<<   Η από κοινού στρατηγική αντιμετώπιση της νόσου από τον ασθενή σε κοντινή συνεργασία με τον ειδικό οφθαλμίατρο για την κατηγορία αυτή των παθήσεων,  μπορεί να αναστείλει την επιδείνωση της νόσου, και να παρέχει στους ασθενείς μία φυσιολογική ζωή.  >>  

 

 

 

Info:

Ο  Βλάσης Γρηγορόπουλος  MD PhD είναι χειρουργός οφθαλμίατρος ειδικευμένος στις παθήσεις του αμφιβληστροειδούς.      Με μακροχρόνια εμπειρία σε Αγγλία και Ελλάδα,  στις χειρουργικές παθήσεις του αμφιβληστροειδούς,  αποκόλληση αμφιβληστροειδούς,  οπή ωχράς,  επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη, διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια,  ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κλπ       

Τηλ.: 210 7791879| grigoropoulosvg@gmail.com | www.elgrigo.gr