Αν. Καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
Ο καπνός είναι σήμερα η πιο σαφώς τεκμηριωμένη και η πιο ευρέως διαδεδομένη καρκινογόνος ουσία. Υπάρχουν απολύτως τεκμηριωμένα στοιχεία ότι το κάπνισμα ευθύνεται για καρκινογένεση και η εμφάνιση καρκίνου στο αναπνευστικό σύστημα συνδέεται αιτιολογικά με αυτό, σε οποιαδήποτε μορφή του (τσιγάρο, πούρο ή πίπα). Ο καρκίνος του λάρυγγα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως νόσος των καπνιστών. Περισσότεροι από 95% των ασθενών που προσβάλλονται είναι καπνιστές, σχεδόν όλοι.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερα από 30 διαφορετικά καρκινογόνα συστατικά. Από πειράματα που έχουν γίνει, υπάρχουν ενδείξεις ότι το κάπνισμα προκαλεί βιοχημικές και μορφολογικές διαταραχές σε κυτταρικό επίπεδο, βλάβες του DNA και τελικά μετάλλαξη με αποτέλεσμα το κύτταρο να μετατρέπεται σε καρκινικό. Επίσης, το κάπνισμα αποδυναμώνει το σύστημα άμυνας του οργανισμού με αποτέλεσμα αυτό να μη μπορεί να καταπολεμά νεοεμφανιζόμενα καρκινικά κύτταρα.
Η καρκινογόνος δράση εξαρτάται από την ποσότητα του καπνού που κάποιος εισπνέει. Έτσι, σε μικρή κατανάλωση τσιγάρων προκαλείται απόπτωση, δηλαδή απώλεια των κυττάρων ενώ σε αυξημένη χρήση προκαλείται νέκρωση αυτών. Ακόμη, ο κίνδυνος αυξάνεται ανάλογα με τις συνήθειες του καπνίσματος, όπως την ηλικία έναρξης, τη μεγάλη διάρκεια, τον υψηλό αριθμό ημερήσιας κατανάλωσης, τη χρήση μαύρου καπνού, τη βαθιά εισπνοή καπνού και την απουσία ενδιάμεσων διακοπών.
Η πιθανότητα καρκινογένεσης είναι μεγαλύτερη και εξαρτάται από τον αριθμό των τσιγάρων που καταναλώνονται καθώς επίσης και από τη διάρκεια του καπνίσματος. Καπνιστές άνω των 40 τσιγάρων την ημέρα έχουν θνησιμότητα 15 σε
100.000 πληθυσμού, ενώ η θνητότητα σε μη καπνιστές είναι 0,6 σε 100.000. Υπάρχουν μελέτες σχετικά με την επίπτωση του καρκίνου του λάρυγγα σε πρόσωπα που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα. Αναφέρεται ότι ο κίνδυνος για τα πρόσωπα αυτά αυξάνεται σημαντικά.
Επίσης, η κατανάλωση άφιλτρων τσιγάρων ευνοεί τη μεγαλύτερη έκθεση στα καρκινογόνα συστατικά. Τσιγάρα φίλτρου και χρήση ελαφρού καπνού συνδέονται με 50% μειωμένο κίνδυνο, έναντι του μαύρου καπνού. Ο κίνδυνος μειώνεται με τη διακοπή του καπνίσματος, όπως και με τη χρήση του κατά διαστήματα. Επί πλέον, ο κίνδυνος μειώνεται με την αύξηση του χρόνου διακοπής του καπνίσματος.
Η Μικτή Επιτροπή Εργασιών για τις Προοπτικές της Δευτερογενούς Πρόληψης του Καρκίνου Λάρυγγα, ήδη από το 1991, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί το πλέον αποτελεσματικό μέσο πρόληψης της ανάπτυξης ή της υποτροπής του καρκίνου λάρυγγα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα, ότι υπάρχει επίσης μεγάλη συσχέτιση του καπνίσματος και με άλλους καρκίνους της περιοχής της κεφαλής και του τραχήλου. Τέτοιοι είναι ο καρκίνος του υποφάρυγγα, του στόματος, της γλώσσας και των χειλέων. Ειδικά ο τελευταίος, σχετίζεται περισσότερο με την μάσηση καπνού ή την χρήση πίπας. Ο μηχανισμός καρκινογένεσης ομοιάζει με αυτόν του καρκίνου του λάρυγγα.
Εκτός από το κάπνισμα όμως, και το αλκοόλ αποτελεί διαπιστωμένο παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη του καρκίνου του λάρυγγα. Μάλιστα, το αλκοόλ και ο καπνός φαίνεται ότι δρουν αθροιστικά και ασκούν πολλαπλασιαστική δράση. Έχει βρεθεί, ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του λάρυγγα στους καπνιστές είναι 13 φορές μεγαλύτερος από όσο στους μη καπνιστές, ενώ όσοι εξ αυτών κατανάλωναν άνω του 1,5 λίτρο οίνου την ημέρα έχουν 34 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο. Το αλκοόλ φαίνεται να δρα είτε άμεσα ως ερεθιστικός παράγοντας, είτε έμμεσα ως διαλύτης ουσιών που θεωρούνται καρκινογόνες.
Η επίδραση του καπνού όμως δεν περιορίζεται μόνο στον κίνδυνο της καρκινογένεσης. Πολλές είναι οι αρνητικές επιπτώσεις του και σε άλλες Ωτορινολαρυγγολογικές παθήσεις. Έτσι, αναφέρονται αλλοιώσεις στο ρινικό βλεννογόνο και, ως εκ τούτου, διαταραχές της όσφρησης, οι οποίες είναι συνήθως αναστρέψιμες, δηλαδή επανέρχονται όταν διακοπεί το κάπνισμα. Αρνητικές είναι όμως οι επιπτώσεις και σε παθήσεις του ωτός, όπως είναι ο ίλιγγος και οι εμβοές. Αναφέρεται επίσης και η αρνητική επίδραση του παθητικού καπνίσματος σε παιδιά που πάσχουν από εκκριτική και υποτροπιάζουσα ωτίτιδα.
Συμπερασματικά, πρέπει να τονιστεί ότι η συσχέτιση του καπνίσματος και της καρκινογένεσης, όσον αφορά στον καρκίνο του λάρυγγα, είναι απολύτως τεκμηριωμένη, ενώ συσχέτιση επίσης υπάρχει και με τον καρκίνο του υποφάρυγγα, του στόματος, της γλώσσας και των χειλέων. Ο καρκίνος του λάρυγγα είναι σχεδόν αποκλειστικά νόσος των καπνιστών. Η διακοπή του καπνίσματος πάντως αποτελεί το πλέον αποτελεσματικό μέσο πρόληψης, ενώ γενικά ο περιορισμός του καπνίσματος θα συνέβαλε σημαντικά στο να περιοριστεί στο ελάχιστο η πάθηση αυτή.
Info:
ΕΛ. Ι. ΚΑΡ. - Eλληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας
