Δερματολόγος, επιστημονική συνεργάτης, Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός», επισκέπτρια λέκτωρ Δερματολογίας Boston University, USA
Το δέρμα λαμβάνει θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο από την αιματική κυκλοφορία με μικρά αγγεία που φτάνουν ως αυτό. Κατά συνέπεια, επηρεάζεται από τις τοξικές ουσίες που περνούν από την εισπνοή καπνού στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνουν στο δέρμα. Μεταξύ αυτών, το μονοξείδιο του άνθρακα συνδέεται με μεγαλύτερη συγγένεια από ότι το οξυγόνο με την αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων και έτσι ελαττώνεται η ποσότητα του οξυγόνου που φτάνει στο δέρμα. Επιπλέον, η νικοτίνη προκαλεί αγγειοσύσπαση των περιφερικών αγγείων και των αγγείων του δέρματος, ελαττώνοντας περαιτέρω την παροχή θρεπτικών ουσιών καθώς και την απομάκρυνση αποβλήτων. Το κάπνισμα αυξάνει επίσης την παραγωγή ελευθέρων ριζών, που έχουν βλαπτικές δράσεις στα δερματικά κύτταρα και καταναλώνει τις βιταμίνες Α και C στο δέρμα, οι οποίες έχουν αντιοξειδωτική, προστατευτική δράση.
Έτσι το κάπνισμα ενός τσιγάρου μπορεί να προκαλεί μείωση στην εσωτερική διάμετρο των αγγείων του αίματος, επειδή προκαλεί σπασμό-συστολή των αγγείων που μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 90 λεπτά (δερματική αγγειοσυστολή). Η ροή αίματος στον αντίχειρα μειώνεται κατά μέσον όρον 24% μετά από κάπνισμα ενός τσιγάρου, και κατά 30% μετά από δύο τσιγάρα. Το κάπνισμα για 10 λεπτά μειώνει την τάση του οξυγόνου στο δέρμα για σχεδόν μια ώρα. Έτσι, όσοι καπνίζουν ένα πακέτο την ημέρα έχουν χαμηλή τάση-πίεση (περιεκτικότητα) οξυγόνου για τη μεγαλύτερη διάρκεια της μέρας.
Σχετικά με τη γήρανση του δέρματος οι καπνιστές έχουν δυο φορές παραπάνω κίνδυνο από μη καπνιστές να εμφανίζουν πρόωρη γήρανση, με χαλάρωση και ρυτίδες γύρω από το στόμα και μάτια. Ο βαθμός που επηρεάζεται η δερματική γήρανση από το κάπνισμα εξαρτάται άμεσα από τη βαρύτητα και τη διάρκεια του καπνίσματος. Στο δέρμα των καπνιστών παρατηρούνται: α) ελαττωμένη σύνθεση κολλαγόνου -πρωτεΐνης που διατηρεί το δέρμα σφριγηλό, β)αυξημένη συγκέντρωση μεταλονοπρωτεϊνασών που διασπούν το κολλαγόνο και γ)αυξημένη σύνθεση ελαστικών ινών και πρωτεϊγλυκανών, οι οποίες είναι πρωτεΐνες που χαρακτηρίζουν το γηρασμένο δέρμα, ώστε αυτό να διαφέρει από το δέρμα των μη καπνιστών. Υπεύθυνες για αυτές τις μεταβολές είναι οι ελεύθερες ρίζες που παράγονται από τις οξειδώσεις που προκαλεί το κάπνισμα, η χρόνια ισχαιμία και η ελάττωση της βιταμίνης Α. Επιπλέον στην επιτάχυνση της γήρανσης του δέρματος των καπνιστών ίσως εμπλέκεται και η αυξημένη κατανάλωση οιστραδιόλης που προκαλεί το κάπνισμα. Όταν το οιστρογόνο αυτό ελαττώνεται στο αίμα, τότε το δέρμα γίνεται πιο λεπτό, πιο γηρασμένο.
Στον καπνιστή είναι δύσκολη και η επούλωση ενός τραύματος, λόγω της αγγειοσύσπασης με ελαττωμένες τη ροή αίματος και την οξυγόνωση εκεί των ιστών. Καθυστερεί η αποκατάσταση της συνέχειας του δέρματος στο τραύμα. Γενικά οι καπνιστές εμφανίζουν πιο συχνά μετεγχειρητικές επιπλοκές του δέρματος συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Ο κίνδυνος απόρριψης δερματικού μοσχεύματος πλησιάζει το 40% στους καπνιστές έναντι 17% κατά μέσον όρο στους μη καπνιστές. Για το λόγο αυτό πριν από χειρουργική επέμβαση συνιστάται στους ασθενείς να απέχουν από το κάπνισμα τουλάχιστον 12 ώρες, όσο περίπου χρειάζεται για να αποκατασταθεί η φυσιολογική οξυγόνωση του αίματος προ της εγχειρήσεως. Μετά την επέμβαση ο πάσχων θα πρέπει να συνεχίσει να απέχει του καπνίσματος κατά το δυνατόν, τουλάχιστον στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο.
Στις γυναίκες με ψωρίαση παρουσιάζεται ιδιαίτερο πρόβλημα όταν καπνίζουν. Σε εκείνες η ψωρίαση συνδέεται πολύ με φλυκταινώδεις βλάβες στις παλάμες και τα πέλματα όταν καπνίζουν. Ο μηχανισμός με τον οποίο το κάπνισμα επηρεάζει την ψωρίαση δεν είναι γνωστός. Το κάπνισμα συνδέεται επίσης με εμφάνιση καρκινωμάτων στα χείλη και στη στοματική κοιλότητα, πιθανότατα λόγω της χρόνιας ερεθιστικής δράσης στους βλεννογόνους. Μπορεί να προκαλέσει ακόμη αλλεργικές δερματίτιδες. Με αυξημένη συχνότητα στους καπνιστές εμφανίζονται ο δισκοειδής λύκος και συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η ιδρωταδενίτιδα. Τέλος, το δέρμα επηρεάζεται και άμεσα από την επαφή με τον καπνό που υπάρχει στο περιβάλλον.
Γι’ αυτό το δέρμα των καπνιστών, λόγω χρόνιας επαφής με τον καπνό, είναι ξηρό και θαμπό σε σχέση με το δέρμα όσων δεν καπνίζουν. Σήμερα η υποψήφια σε διαγωνισμό ομορφιάς ή φωτομοντέλων δεν πείθεται να καπνίζει, επειδή ακριβώς θα χάσει σημαντικό πλεονέκτημα στην εργασία της.
Info:
ΕΛ. Ι. ΚΑΡ. - Eλληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας
