Παθολόγος-Διαβητολόγος, υπεύθυνος Διαβητολογικού Ιατρείου και Ιατρείου Παχυσαρκίας του Γ.Ν.Ν. Ιωνίας «Αγία Όλγα»
Ο σακχαρώδης διαβήτης αυξάνει σημαντικά τους κινδύνους καρδιαγγειακών επεισοδίων: εμφράγματος μυοκαρδίου, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, περιφερικής αποφρακτικής αγγειοπάθειας των κάτω άκρων αλλά και βλάβης μικρών αγγείων που εκδηλώνονται ως νεφροπάθεια, αμφιβληστροειδοπάθεια στα μάτια και νευροπάθεια.
Οι πιθανότητες εμφάνισης των επιπλοκών αυξάνονται σημαντικά όταν τα πρόσωπα είναι και καπνιστές. Στην περίπτωση αυτή τα επεισόδια εμφανίζονται σε μεγαλύτερη συχνότητα αλλά και σε νεαρότερη ηλικία η δε αύξηση του κινδύνου δεν είναι αθροιστική αλλά γεωμετρική και μάλιστα από διάφορες μελέτες καταγράφεται από 8 έως 14 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος όταν συνυπάρχουν διαβήτης και κάπνισμα.
Οι μελέτες περί της συχνότητας του καπνίσματος στα διαβητικά πρόσωπα δεν παρουσιάζουν συμφωνία. Μια ελληνική μελέτη σε μεγάλο σχετικά δείγμα αστικού πληθυσμού στο Αιγάλεω Αττικής, πριν μερικά χρόνια από τον καθηγητή Κατσιλάμπρο και τους συνεργάτες του, δείχνει μικρότερη συχνότητα καπνίσματος στους διαβητικούς ηλικίας άνω των 20 ετών, συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό της ίδιας ηλικίας. Επίσης στην ίδια μελέτη επισημαίνεται ότι η διακοπή του καπνίσματος ήταν μεγαλύτερη στους πάσχοντες από διαβήτη.
Κίνδυνος εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη. Το κάπνισμα αυξάνει και τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη σε πρόσωπα που δεν τον έχουν ακόμα εκδηλώσει. Σύμφωνα με μια μελέτη το κάπνισμα 16 έως 25 τσιγάρων ημερησίως τριπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη σε σύγκριση με τους μη καπνιστές. Έτσι, ανάμεσα στους άλλους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης διαβήτη ως το θετικό οικογενειακό ιστορικό, η υπέρταση, παχυσαρκία, η υπερχοληστερολαιμία κ.ά., το κάπνισμα κατέχει περίοπτη θέση.
Ο λόγος αύξησης του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη στα πρόσωπα που καπνίζουν είναι η αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Το κάπνισμα εμποδίζει την ινσουλίνη να δράσει σωστά, μια επίδραση η οποία υποχωρεί μετά 10 έως 12 ώρες χωρίς κάπνισμα, ώστε να επανέλθει στο φυσιολογικό η αντίσταση των κυττάρων στη δράση της ινσουλίνης. Η αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη αναγκάζει τον οργανισμό να προσπαθεί να εκκρίνει όλο και περισσότερη ινσουλίνη ώστε να επιτυγχάνεται το ποθητόν του κυττάρου, να περάσει μέσα σ’ αυτό η γλυκόζη για τις ενεργειακές του ανάγκες.
Τότε, βέβαια, πέφτει η γλυκόζη στο αίμα και η τιμή της (σάκχαρο) στο αίμα επανέρχεται στο φυσιολογικό. Όμως τώρα, με τον καπνιστή να καπνίζει πολλά τσιγάρα, είναι πιθανή η εμφάνιση διαβήτη, καθώς τα κύτταρα δεν μπορούν να πάρουν τη γλυκόζη από το αίμα, επειδή η αντίσταση στην ινσουλίνη από τα πολλά τσιγάρα την ημέρα παραμένει συνεχώς μεγάλη.
Αύξηση των επιπλοκών. Το κάπνισμα όμως, όπως ήδη αναφέρθηκε στην εισαγωγή, είναι καταστρεπτικό στους πάσχοντες από διαβήτη. Τα πρόσωπα αυτά, όταν καπνίζουν, δυσκολεύονται περισσότερο να ρυθμίσουν το σάκχαρο τους ενώ αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος επιπλοκών από τα μεγάλα αλλά και τα μικρά αγγεία.
Ειδικά η δυσμενής επίδραση του καπνίσματος είναι φανερή στην περιφερική αγγειοπάθεια των κάτω άκρων και στην εμφάνιση διαβητικού ποδιού, η οποία μπορεί να φθάσει μέχρι γάγγραινα και ακρωτηριασμό του άκρου. Σε μεγάλες αγγειοχειρουργικές κλινικές εντυπωσιάζει ο μεγάλος αριθμός επεμβάσεων επαναγγείωσης των κάτω άκρων σε ασθενείς με διαβήτη, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι και καπνιστές!
Μια άλλη σημαντική επιπλοκή είναι η στυτική δυσλειτουργία σε διαβητικούς που επιμένουν να καπνίζουν. Επίσης εντυπωσιακή είναι η αυξημένη συχνότητα κατάθλιψης στα πρόσωπα με διαβήτη που καπνίζουν (44.8%) συγκριτικά με τα πρόσωπα με διαβήτη που δεν καπνίζουν ή έκοψαν το κάπνισμα (24.1%).
Διακοπή του καπνίσματος. Είναι ενθαρρυντικό ότι η συχνότητα καπνίσματος σε διαβητικούς είναι μειωμένη κατά 50-75% συγκριτικά με το κάπνισμα σε πρόσωπα μη διαβητικά . Η διακοπή του καπνίσματος συμβάλλει εξάλλου στην αύξηση της HDL-καλής χοληστερόλης, που συχνά είναι χαμηλή στους πάσχοντες από διαβήτη. Με την αύξηση της HDL ελαττώνονται οι επιπλοκές του διαβήτη.
Πρέπει να αφιερώνεται αρκετός χρόνος στην προσπάθεια ενημέρωσης των ασθενών για τις βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος, ιδιαίτερα αν εκείνοι πάσχουν από διαβήτη. Η ενημέρωση πρέπει να είναι πλήρης και να αφορά και στις άλλες επιπλοκές από το κάπνισμα που δεν σχετίζονται με το διαβήτη, όπως είναι οι αυξημένες πιθανότητες για καρκίνο του πνεύμονα, του στοματοφάρυγγα, της κύστεως κ.λπ.
Έχει αποδειχθεί ότι η συμβουλή για την διακοπή του καπνίσματος από τα διαβητολογικά ιατρεία και κέντρα είναι αναποτελεσματική, όταν η ενημέρωση διαρκεί λιγότερο από 3 λεπτά, ενώ αποκτά την μέγιστη αποτελεσματικότητα όταν διαρκεί περισσότερο από 10 λεπτά. Σε πρόσφατη έρευνα σε διαβητικούς διαπιστώθηκε ότι ποσοστό ασθενών μεγαλύτερο του 50% δεν εγνώριζαν πως το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών από τη νόσο τους!
Info:
ΕΛ. Ι. ΚΑΡ. - Eλληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας
