MD, PhD, FESC, Αν. Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής, Ευρωκλινική Αθηνών
Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, η στεφανιαία νόσος είναι η συχνότερη αιτία θανάτου, αφού ευθύνεται για το 33% των θανάτων στους άνδρες και το 25% των θανάτων στις γυναίκες. Επιπλέον, από τους άνδρες που πεθαίνουν από στεφανιαία νόσο, το 25% είναι μικρότερο των 65 ετών. Στο γενικό πληθυσμό της Ευρώπης ένας στους πέντε έχει παθολογικές τιμές χοληστερόλης, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 50% στους ασθενείς που επιζούν εμφράγματος μυοκαρδίου: αυτή ακριβώς η ομάδα παρουσιάζει σημαντικά αυξημένο κίνδυνο και νέου στεφανιαίου επεισοδίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχέση μεταξύ χοληστερόλης και στεφανιαίας νόσου είναι συνεχής, χωρίς διαχωριστικό σημείο ανάμεσα στα ασφαλή και τα υψηλού κινδύνου επίπεδα: όσο αυξάνεται η χοληστερόλη, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα εμφράγματος ή άλλου επεισοδίου από το καρδιαγγειακό σύστημα. Αυτό γίνεται επειδή η αύξηση της χοληστερόλης οδηγεί σε αυξημένη είσοδο μορίων κακής LDL χοληστερόλης στο τοίχωμα των αγγείων, γεγονός που τελικά οδηγεί στη δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας.
Η αθηρωματική πλάκα είναι υπεύθυνη για τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου, είτε λόγω της προοδευτικής της αύξησης και δημιουργίας μεγάλης στένωσης στις στεφανιαίες αρτηρίες που προκαλεί στον ασθενή στηθάγχη, είτε λόγω της οξείας ρήξης της που οδηγεί σε οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, όπως είναι το οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου.
Από την άλλη πλευρά το κάπνισμα αποτελεί εξίσου σημαντικό παράγοντα κινδύνου για αθηρωμάτωση και η συνύπαρξή του με την αυξημένη χοληστερόλη δεν αυξάνει απλώς αλλά κυριολεκτικά πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο. Το κάπνισμα επιδεινώνει τις ήδη υπάρχουσες αθηρωματικές βλάβες συμβάλλοντας στη δημιουργία εκτεταμένης αρτηριακής αθηροσκλήρυνσης στην καρδιά, στον εγκέφαλο, στην αορτή και στις αρτηρίες των άκρων. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει την εκδήλωση οξέος καρδιακού ή εγκεφαλικού επεισοδίου, αφού η εισπνοή του μονοξειδίου του άνθρακος οδηγεί συχνά σε έντονο σπασμό και θρόμβωση μιας αρτηρίας. Μια αρτηρία, που ήδη πάσχει λόγω αυξημένης χοληστερόλης, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στη δράση του εισπνεόμενου με τον καπνό μονοξειδίου του άνθρακα.
Το κάπνισμα θεωρείται στην εποχή μας ως η πλέον αντιμετωπίσιμη αιτία θανάτου στις χώρες του Δυτικού Κόσμου. Οι καπνιστές υποβάλλονται σε ευρύ φάσμα ανεπιθύμητων αλλαγών στη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού τους, με αποτέλεσμα την αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις: η πρόκληση αντοχής στην ινσουλίνη, η αύξηση των κατεχολαμινών στο αίμα με αποτέλεσμα την αύξηση των σφύξεων και της αρτηριακής πίεσης και, βέβαια, οι αρνητικές επιδράσεις στο λιπιδαιμικό προφίλ, οι οποίες είναι μόνο κάποιες από αυτές.
Η σχέση που συνδέει την υπερχοληστερολαιμία με τις καρδιαγγειακές παθήσεις ενισχύεται στους καπνιστές, αφού το κάπνισμα αυξάνει την ολική χοληστερόλη, τα τριγλυκερίδια και την κακή LDL χοληστερόλη, ενώ παράλληλα μειώνει την καλή HDL χοληστερόλη. Όλα αυτά οφείλονται στη δράση του καπνίσματος επί της λειτουργίας των ενζύμων που ρυθμίζουν τη μεταφορά των λιπιδίων.
Το γεγονός όμως ότι όταν οι δύο αυτοί παράγοντες κινδύνου μαζί, κάπνισμα και χοληστερόλη, αυξάνουν σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, αυτό δεν σημαίνει ότι η μεμονωμένη παρουσία τους είναι άμοιρη κινδύνων. Ακούμε πολύ συχνά καπνιστές να υπερασπίζονται το δικαίωμα τους να καπνίζουν και να θεωρούν ότι δεν κινδυνεύουν από εμφράγματα ή εγκεφαλικά, επειδή έχουν χαμηλή χοληστερόλη. Αυτό όμως δεν είναι σωστό.
Πρόσφατα, οι Lawlor και συνεργάτες μελέτησαν πληθυσμό προσώπων με χαμηλή χοληστερόλη και έδειξαν ότι και σε αυτούς το κάπνισμα αυξάνει τα ισχαιμικά εγκεφαλικά και τα εμφράγματα όσο και στα πρόσωπα με υψηλή χοληστερόλη και, μάλιστα, ότι το κάπνισμα ευθύνεται για το 20% του συνόλου των καρδιαγγειακών επεισοδίων. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι τίποτε δεν σώζει τον καπνιστή από τις καταστροφικές επιπτώσεις του τσιγάρου παρά μόνο η άμεση και μόνιμη διακοπή του καπνίσματος.
Info:
ΕΛ. Ι. ΚΑΡ. - Eλληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας
